سایت گلس Sight glass

توضیحات

سایت گلس چیست؟

سایت گلس (Sight Glass) که با نام‌های دیگری مانند شیشه دید، شیشه بازدید (Sight Window) یا دریچه مشاهده (Sight Port Window) نیز شناخته می‌شود، در واقع یک پنجره مشاهده صنعتی است که امکان دیدن مستقیم سیالات درون تجهیزات را در شرایط دمای بالا، فشار زیاد و محیط‌های کاری سخت فراهم می‌سازد.

این شیشه‌ها معمولاً از مواد شیشه‌ای بسیار مقاوم و مستحکم ساخته می‌شوند و برای پایش شرایط داخل تجهیزات صنعتی، راکتورهای شیمیایی و سیستم‌های فرآیندی به کار می‌روند.

از پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی گرفته تا کارخانه‌های تولید نوشیدنی‌های دست‌ساز (Craft Breweries)، سایت گلس‌ها نقش حیاتی در نظارت ایمن بر فرآیندها بدون نیاز به باز کردن تجهیزات ایفا می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود خطراتی مانند انفجار، خوردگی یا آسیب‌های مکانیکی به حداقل برسند.

به دلیل گستردگی کاربردها، سایت گلس در صنایع مختلف با نام‌های متفاوتی شناخته می‌شود، اما در مفهوم کلی، به هر نوع پنجره یا دریچه شفاف نصب‌شده بر روی مخازن فرآیندی یا خطوط لوله اطلاق می‌گردد. با این حال، بسته به نوع کاربرد، اصطلاحات تخصصی‌تری نیز برای انواع مختلف آن وجود دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.

سایت گلس

ظاهر سایت گلس چگونه است؟

سایت گلس معمولاً شکلی مشابه یک دیسک شیشه‌ای دارد که بین دو فریم یا قاب فلزی قرار گرفته و سپس به‌وسیله پیچ، جوش یا بست (Clamp) روی بدنه دستگاه نصب می‌شود.

برای افزایش مقاومت، این شیشه‌ها اغلب از طریق فرآیند حرارت‌دهی و تمپرینگ (Heat Tempering) تقویت می‌گردند. علاوه بر این، پوشش‌های ویژه‌ای (Coatings) نیز بر سطح شیشه اعمال می‌شود تا شفافیت دید افزایش یابد و در برابر مواد شیمیایی خورنده یا آلاینده‌ها محافظت شود.

در نوعی از سایت گلس‌ها که به آن‌ها سایت گلس جوش‌خورده (Fused Sight Glass) گفته می‌شود، دیسک شیشه‌ای و حلقه فولادی پیرامون آن در اثر حرارت بالا با یکدیگر ذوب و ترکیب می‌شوند. این فرآیند باعث می‌شود فولاد به صورت حلقه‌ای فشرده دور شیشه قرار گیرد و مقاومت مکانیکی آن در برابر تنش و شکستگی به‌طور چشمگیری افزایش یابد.

در نتیجه، چنین ساختاری نه‌تنها باعث افزایش طول عمر سایت گلس می‌شود، بلکه احتمال شکستگی و خطر آسیب به کارکنان را به حداقل می‌رساند.

قیمت سایت گلس

چرا باید از سایت گلس استفاده کنیم؟

در بسیاری از بازرسی‌ها و کنترل‌های صنعتی، مشاهده‌ی چشمی ساده برای ارزیابی وضعیت سیستم کافی است. استفاده از سایت گلس این امکان را فراهم می‌کند که بدون نیاز به باز کردن سیستم بسته، بتوان وضعیت داخلی تجهیزات را بررسی کرد. این ویژگی باعث صرفه‌جویی قابل توجه در زمان و هزینه شده و در عین حال کیفیت سیالات و منابع فرآیندی را نیز حفظ می‌کند.

از طریق سایت گلس می‌توان موارد زیر را به‌صورت مستقیم مشاهده و تحلیل کرد:

• کیفیت سیال (مانند رنگ یا شفافیت)
• سطح یا حجم سیال درون سیستم
• مقدار آلاینده‌ها و ذرات معلق
• اندازه ذرات و ناخالصی‌ها
• نوع آلودگی یا ماده ناخالص موجود در سیال

به کمک سایت گلس، تمام این موارد بدون نیاز به باز کردن سیستم یا توقف فرآیند قابل بررسی هستند، که این موضوع افزایش ایمنی، کاهش هزینه‌های نگهداری و بهبود کنترل کیفیت را به همراه دارد.

نکات مهم در انتخاب سایت گلس

سایت گلس‌ها در یک نوع یا مدل استاندارد خلاصه نمی‌شوند و لازم است بسته به نوع کاربرد، شرایط کاری و الزامات فنی، مدلی متناسب با نیاز خود انتخاب کنید. انتخاب صحیح سایت گلس تأثیر مستقیمی بر دوام، ایمنی و کیفیت عملکرد سیستم دارد.

در هنگام انتخاب سایت گلس، باید عوامل زیر را در نظر بگیرید:

• شوک حرارتی (Thermal Shock): مقاومت شیشه در برابر تغییرات ناگهانی دما.
• خوردگی (Corrosion): میزان مقاومت در برابر مواد شیمیایی یا بخارات خورنده.
• سایش (Abrasion): مقاومت سطح شیشه در برابر ذرات ساینده یا جریان‌های پرسرعت.
• فشار (Pressure): تحمل فشار کاری سیستم، به‌ویژه در مخازن و خطوط تحت فشار.
• ضربه (Impact): مقاومت مکانیکی در برابر نیروها یا لرزش‌های ناگهانی.

از نظر جنس، پنجره سایت گلس معمولاً از شیشه بوروسیلیکات (Borosilicate Glass) ساخته می‌شود. این نوع شیشه به دلیل شفافیت بالا، انتقال نور عالی و پایداری حرارتی بسیار خوب، گزینه‌ای ایده‌آل برای بیشتر کاربردهای صنعتی است و می‌تواند در دماهایی تا حدود ۵۰۰ درجه فارنهایت (۲۶۰°C) به‌خوبی عمل کند.

در کاربردهایی که حساسیت کمتری دارند، برخی تولیدکنندگان از شیشه سودالایم (Soda Lime Glass) استفاده می‌کنند که برای دماهای تا ۳۰۰°F (حدود ۱۵۰°C) مناسب است.
اما در شرایطی که دمای بسیار بالا (بیش از ۵۰۰°F) یا مقاومت استثنایی مورد نیاز باشد، استفاده از شیشه‌های یاقوتی (Sapphire Glass)، کوارتز (Quartz) یا شیشه‌های مقاوم در برابر بخار (Steam-Resistant Glass) توصیه می‌شود.

به‌طور خلاصه، انتخاب سایت گلس باید بر اساس شرایط محیطی، فشار و دما، نوع سیال و سطح ایمنی مورد نیاز انجام گیرد تا بهترین عملکرد و طول عمر حاصل شود.

انواع سایت گلس

انواع سایت گلس

به‌طور کلی، سایت گلس‌ها در دو نوع اصلی تولید می‌شوند:

1. دیسک شیشه‌ای معمولی (Conventional Glass Disc)

2. دیسک شیشه‌ای جوش‌خورده به حلقه فلزی (Fused Glass Disc)

🔹 سایت گلس مونتاژی (Sight Glass Assembly)

در این نوع، دیسک شیشه‌ای بین دو واشر (Gasket) قرار گرفته و توسط حلقه نگهدارنده (Retaining Ring) در جای خود محکم می‌شود.
این ساختار، مدل سنتی و قدیمی‌تر سایت گلس محسوب می‌شود.

در این روش، چون شیشه مستقیماً در معرض نیروهای مکانیکی ناشی از فشار بستن پیچ‌ها و نصب واشرها قرار دارد، ممکن است ترک‌های ریز و غیرقابل مشاهده در آن ایجاد شود که در طول زمان منجر به شکست یا نشت گردد.
بنابراین، هرگاه این دیسک شیشه‌ای برای تمیزکاری یا سرویس دوره‌ای از سیستم جدا شود، باید با شیشه جدید جایگزین گردد تا ایمنی حفظ شود.

انو.اع سایت گلس

🔹پنجره سایت گلس یا پنجره دید (Sight Glass Window / Sight Window)

در این نوع، دیسک شیشه‌ای به‌صورت حرارتی با حلقه یا قاب فلزی اطراف خود ذوب و یکپارچه می‌شود تا یک قطعه‌ی یک‌تکه و بسیار مقاوم تشکیل دهد.
در این طراحی، حلقه فلزی موجب اعمال فشار فشاری (Compression) بر شیشه می‌شود که استحکام آن را چندین برابر افزایش می‌دهد.

از نظر فیزیکی، شیشه در برابر کشش (Tension) ضعیف اما در برابر فشار (Compression) بسیار مقاوم است. بنابراین، طراحی یکپارچه باعث می‌شود شیشه در وضعیت ایمن‌تری قرار گیرد.

علاوه بر این، در این نوع سایت گلس، نیروهای ناشی از بستن پیچ‌ها یا ناهمواری واشرها مستقیماً به قاب فلزی منتقل می‌شود، نه به خود شیشه.
در نتیجه، این نوع سایت گلس‌ها در برابر نصب‌های نامتقارن، لرزش و فشار اضافی مقاوم‌تر هستند و معمولاً قابل استفاده مجدد (Reusable) می‌باشند.

Sight glass

انواع مختلف دریچه‌ها و سایت گلاس Sight glass در صنایع فرایندی

🔹 ویو پورت (View Port) چیست؟

اصطلاح View Port به شیشه مشاهده‌ای (سایت گلاس) گفته می‌شود که مخصوص دیدن داخل مخزن یا تجهیز است و با نوع دیگری از سایت گلس که برای نوردهی استفاده می‌شود، تفاوت دارد.
در بسیاری از مخازن صنعتی، دو سایت گلس به‌صورت جداگانه نصب می‌شود:

• یکی در بالای مخزن که برای تابش نور (Light Port) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• دیگری در کنار مخزن که برای مشاهده داخل آن (View Port) طراحی شده است.

در برخی سیستم‌ها برای کاهش هزینه و صرفه‌جویی در فضا، این دو عملکرد (نوردهی و مشاهده) در یک محل و با یک قطعه ترکیب می‌شوند که گاهی به آن‌ها اصطلاحاً “Combo” یا ترکیبی گفته می‌شود.

🔹 سایت پورت (Sight Port) چیست؟

اصطلاح Sight Port در بسیاری از متون صنعتی به‌صورت مترادف با View Port و حتی به‌عنوان اصطلاحی عمومی برای سایت گلس استفاده می‌شود.
در واقع، سایت پورت نیز همان پنجره مشاهده‌ای نصب‌شده بر روی تجهیزات صنعتی یا مخازن است که امکان دیدن داخل سیستم را بدون باز کردن آن فراهم می‌کند.
در نوع Bolt-on Sight Port، این شیشه به‌وسیله پیچ و مهره به بدنه دستگاه متصل می‌شود تا بتوان آن را در صورت نیاز به‌راحتی تعویض یا سرویس کرد.

🔹 سایت فلو ایندیکیتور (Sight Flow Indicator) چیست؟

در خطوط لوله، برخلاف مخازن، هدف از سایت گلس مشاهده جریان سیال در حال حرکت است.
در این حالت از سایت فلو ایندیکیتور (Sight Flow Indicator) استفاده می‌شود که معمولاً شامل دو شیشه مشاهده‌ای نصب‌شده در دو طرف یک بدنه فلزی است.
این طراحی باعث می‌شود نور محیط از پشت جریان عبور کرده و دید بهتری از حرکت سیال ایجاد شود.

در برخی مدل‌ها نیز از شیشه‌های لوله‌ای (Tubular Glass) استفاده می‌شود که امکان عبور نور بیشتر و مشاهده از زوایای مختلف را فراهم می‌کنند.
اصطلاح دیگر برای این نوع تجهیزات، “Visual Flow Indicator” (نمایشگر دیداری جریان) است که از نظر مفهومی تفاوتی با Sight Flow Indicator ندارد.

🔹 گیج گلس (Gauge Glass) چیست؟

گیج گلس نوعی سایت گلس عمودی است که برای نمایش سطح مایع درون مخزن یا بویلر به کار می‌رود.
این نوع شیشه معمولاً به‌صورت طولی در امتداد ارتفاع مخزن نصب می‌شود تا بتوان سطح مایع را به‌وضوح مشاهده کرد.
در برخی مدل‌ها، شیارها یا برجستگی‌هایی روی شیشه تعبیه می‌شود تا خط تفکیک بین بخش پر و خالی از مایع واضح‌تر دیده شود.

سایت گلاس

🔹 بویلر سایت گلس (Boiler Sight Glass) چیست؟

در دیگ‌های بخار (Boilers) که در سیستم‌های گرمایشی صنعتی و خانگی استفاده می‌شوند، معمولاً از شیشه‌های لوله‌ای (Tubular Glass) برای مشاهده آسان سطح آب داخل بویلر استفاده می‌گردد.
این نوع سایت گلس، به‌صورت عمودی روی دیواره بویلر نصب می‌شود تا اپراتور بتواند سطح مایع را مستقیماً ببیند و از ایمنی عملکرد سیستم اطمینان حاصل کند.
چنین طراحی‌هایی حتی در لوکوموتیوهای قدیمی بخار نیز به‌کار می‌رفتند.

علاوه بر کاربردهای صنعتی، انواع ساده‌تر سایت گلس‌ها که اغلب از پلاستیک شفاف ساخته می‌شوند، در تجهیزات سبک مانند قایق‌ها، ماشین‌های چمن‌زن، یا کیت‌های خانگی تولید نوشیدنی (Home Brewing Kits) استفاده می‌شوند.
این نمونه‌ها در فشار پایین، دمای کم و محیط‌های غیر بحرانی کار می‌کنند و نسبت به انواع صنعتی، ارزان‌تر و ساده‌تر هستند.

البته باید توجه داشت که در برخی صنایع مانند صنایع غذایی و نوشیدنی‌ها، سایت گلس‌های پلاستیکی صنعتی نیز به‌کار می‌روند.
این نوع پلاستیک‌ها (مانند پلی‌کربنات یا آکریلیک مخصوص) دارای درجه بهداشتی بالا، مقاومت شیمیایی مناسب و وزن سبک هستند.
با این حال، هرگز نباید در محیط‌های دارای فشار یا دمای بالا یا در تماس با مواد شیمیایی خورنده از سایت گلس پلاستیکی استفاده شود.

🔹 صنایعی که از سایت گلس استفاده می‌کنند:

سایت گلس‌ها و شیشه‌های مشاهده صنعتی در دامنه‌ی وسیعی از صنایع کاربرد دارند، از جمله:

• صنایع شیمیایی (Chemical Industry)

• صنایع غذایی و نوشیدنی (Food & Beverage)

• نفت و گاز (Oil & Gas)

• داروسازی (Pharmaceutical Industry)

• صنایع نیروگاهی و خدمات عمومی (Utility Industry)

• زیست‌گاز (Biogas)

• زیست‌سوخت‌ها (Biofuels)

• زیست‌فناوری (Biotech)

• فرآوری نفت و پتروشیمی (Oil Processing)

• تصفیه‌خانه‌های فاضلاب (Wastewater Treatment)

در انتخاب سایت گلس مناسب برای هر صنعت، باید به عواملی مانند فشار کاری، نوع سیال، دمای محیط، و جنس بدنه تجهیز توجه کرد.